Laffer eğrisi nedir?

Günümüzde 3.000 çeşit mal grubuna gelen yeni yüksek vergiler, kambiyo vergileri ile ekonominin açıkları kapatılabilir mi sorusuna cevabını İbni Haldun’un Mukaddime eseri 1377 ve Arthur Laffer’in 1974 başkan Reagan’a anlattığı ve genel kabul gören teorem ile cevaplamış.

(Laffer Curve) Vergi oranları ile devletin tahsil edeceği toplam vergi gelirleri arasındaki ilişkiyi gösteren eğri.

Bireyler, ister işçi, ister tasarrufçu ya da yatırımcı olsunlar, vergi oranlarında yapılacak değişmelere tepkide bulunurlar. Vergi oranında yapılan bir artış ne derece yüksek olursa fertlerin vergi ödemekten kaçınma eğilimleri de o derece yükselir. Bunun bir yolu daha az çalışmak, daha az tasarrufta veya yatırımda bulunmaktır. Diğer bir yolu da yasa – dışı davranışlara başvurmak, yani vergi kaçakçılığı yapmaktır.

Bu eğilim eskiden beri bilinmekle birlikte, bunu sistemli bir biçimde açıklayan Güney California Üniversitesi’nden Arthur Laffer isimli bir iktisatçı olmuştur.

Konu, özellikle 1980 lerde ArzYara Ekonomisinin tartışıldığı sıralarda gündeme gelmiştir. Buna göre, vergi oranlarındaki artışlar, belirli bir “yüksek düzeye” ulaştıktan sonra bireyler, çalışmalarını azaltacaklar ve daha fazla vergi kaçırmanın yollarını araştırmaya başlayacaklardır.

Başka bir deyişle, belirli bir noktadan sonra vergi oram artışları devletin elde edeceği vergi gelirlerinin azalması ile sonuçlanacaktır.

Grafikte, dikey eksende vergi oranları (T), yatay eksende vergi gelirleri (R) gösterildiğinde, R2 gibi bir orandan devletin sağladığı vergi geliri maksimum olacaktır. Oysa hükümet R3 gibi daha yüksek bir oran üzerinde, ısrar edecek olursa, vergi gelirleri T1 gibi daha düşük bir düzeye iner. Tersine bir ifadeyle, eğer halen vergi oranlan çok yüksek bir düzeyde bulunuyorsa (R2 gibi), bu yüksek oranların düşürülmesi devletin tahsil edeceği toplam vergi gelirinin artmasına yol açacaktır.

Özetle